Open brief aan de EO, verzoek om rectificatie

Op 27 augustus stuurde ik een open brief aan de EO, ter attentie van Joost Engelberts, de regisseur van de docuserie Het Complot, die aan de hand van de Bodegravenzaak het fenomeen satanisch ritueel misbruik (srm) onderzoekt. Tot op heden heb ik nog geen antwoord op mijn vragen ontvangen.

27 augustus 2025

Beste meneer Engelberts,

Met veel belangstelling heb ik de door u geregisseerde docuserie Het Complot bekeken. Vanuit cinematografisch oogpunt een prachtige productie. Naar aanleiding van de gemaakte keuzes en over de inhoud heb ik echter wel wat punten van kritiek en prangende vragen, die u hopelijk kunt ophelderen.

Dodenlijst

In de vooraankondiging in het begeleidend artikel schrijft de EO: “De situatie escaleert razendsnel. Er volgen ernstige bedreigingen en er circuleert zelfs een dodenlijst.”

Wat bedoelde u met de dodenlijst? In de correspondentie met advocaat mr. Stapel die om opheldering vroeg en stelt dat de term ten onrechte wordt gebruikt, reageert het Team Communicatie EO: “Er was wel degelijk sprake van een of meerdere dodenlijsten. Na het zien van de afleveringen zult u het met ons eens zijn.”

Na het zien van de docuserie (die inmiddels online staat) is het me echter helemaal niet duidelijk dat er sprake zou zijn van een ‘dodenlijst’. Het zou goed zijn als u dit kunt ophelderen, zodat er geen verwarring blijft bestaan en er allerlei (verkeerde) aannames rond dit aspect blijven circuleren.

“Uitgebreid politie-onderzoek”

In de oorspronkelijke vooraankondiging schreef de EO: “Maar ook wordt in de serie zichtbaar wat er gebeurt als onderzoeksjournalisten het complotverhaal oppakken. En wanneer mensen wantrouwig blijven, zelfs wanneer justitie en politie uitgebreid onderzoek doen en geen bewijs kunnen vinden.”

Waarom schrijft de EO dat justitie en politie “uitgebreid onderzoek” hebben gedaan? Blijkbaar twijfelt u daar zelf ook over, want die desbetreffende zin is later uit het artikel verwijderd. In de docu insinueert u wél dat er uitgebreid politie-onderzoek heeft plaatsgevonden, terwijl dit zowel in het geval van de Bodegravenzaak, als naar aanleiding van de Argosuitzendingen aantoonbaar niet het geval is geweest of sterk genuanceerd moet worden.

Uitgebreid politie-onderzoek Bodegravenzaak

Justitie heeft Joost Knevel twee maal schriftelijk laten weten dat ze geen onderzoek wilde doen naar aanleiding van zijn aangifte en Artikel 12-procedure. De anonieme rechercheurs zeggen in uw uitzending (deel 1, 16:53):

“Als je aangifte doet van een heel heftig strafbaar feit, waarbij misbruik heeft plaatsgevonden, waarbij kindermoorden hebben plaatsgevonden, dan is het heel belangrijk dat gespecialiseerde rechercheurs die getraind zijn met verhoortechnieken met jou (de aangever) dat gesprek kunnen aangaan. En kijken waar zitten aanknopingspunten? Maar zo’n aangifte is er nooit geweest.” 

In feite is er aantoonbaar wel meermaals aangifte gedaan, maar is er nooit een opsporingsonderzoek gestart. Er is dus nooit een rechercheteam geformeerd die grondig onderzocht of er sprake was van een doofpot, intimidaties, potentiële moorden of valse overlijdensaktes. Het volstond om een criminele samenzwering uit te sluiten omdat: “meerdere familieleden allemaal het tegenovergestelde verklaren” ten aanzien van Knevels claims. Voormalig burgemeester Christiaan van der Kamp zegt iets vergelijkbaars, dat er geen vermissingen en meldingen van moord in het archief zitten en het daarmee vaststaat dat er niets is gebeurd of achtergehouden.  

Twee jaar politie-onderzoek naar aanleiding van Argos-uitzendingen

Annemiek, Kinderporno rechercheur van de TBKK, vertelt dat er twee jaar politie-onderzoek heeft plaatsgevonden naar aanleiding van de Argos-uitzendingen Het verhaal van Lisa en Glasscherven en duistere rituelen. Ze zegt “we hebben alles onderzocht wat we konden onderzoeken”. U laat in de docu in het midden wat dat ‘alles’ was, maar opvallend genoeg laat u het antwoord van Annemiek op de vraag ‘wat was de uitkomst van het onderzoek’ niet volledig horen. Vervolgens zegt ze “wát we hebben kunnen onderzoeken, is niet waar gebleken. Dat er uitlatingen zijn geweest die niet juist waren.” Ze spreekt daarna over “deze zaak”. Ging het specifiek alleen over de zaak Lisa? Waarom maakt u dat niet duidelijk? 

Het probleem zit in het feit dat u vooraf het fragment toont waarbij de toenmalige minister van Justitie Yesilgöz — tijdens het commissiedebat over het rapport Hendriks op 6 maart 2024 — beweert dat recherche “onderzoek heeft gedaan naar de casuïstiek uit de Argos-uitzending” en “bij al die zaken” heeft geconstateerd dat ze “aantoonbaar onjuist, inconsequent en niet op feiten gebaseerd waren”. Minister Yesilgöz loog toen ze dat zei en kon in dat commissiedebat geen enkel voorbeeld noemen van een onjuist feit.

Waarom Dilan Yesilgöz loog? De programmamakers van de Argosuitzendingen hebben laten weten dat ze de gegevens en hun bronnen niet met de recherche te hebben gedeeld. In het rapport van de commissie Hendriks staat eveneens dat het OM en het Team Bestrijding Kinderporno en Kindersekstoerisme (TBKK) van de Landelijke Eenheid “geen toegang heeft gekregen tot de door Argos verzamelde gegevens van de gestelde 140-200 slachtoffers van het Argos-onderzoek”. De commissie Hendriks heeft met slechts 21 slachtoffers gesproken en schrijft tevens dat de meeste van hen niet met de politie wilde praten. De minister kan daarom helemaal niet beweren dat “bij al die zaken” onjuistheden zijn ontdekt. Dit is wel wat u in het artikel en in de docu probeert te suggereren en zelfs twee maal kritiekloos de leugen van Yesilgöz in beeld brengt.

Gaat u dit rectificeren? 

Bovendien staat Yesilgöz’ verklaring gemaakt op 6 maart 2024, haaks op het schriftelijke antwoord op Kamervragen ingediend op 19 maart 2024, waarop ze ontkent dat er vanuit Justitie contact is geweest met de VPRO/Human met betrekking tot de Argos-uitzendingen.

U had kritischer moeten zijn op deze tegenstrijdige informatie en de misleidende uitspraak van Yesilgöz, in plaats van deze twee keer in de docu te tonen. Waarom toonde u als nuancering niet de kritische vragen van Kamerlid Van Meijeren, die de bewering van Yesilgöz ontkracht? Waarom komt hij in de docu niet aan bod, terwijl hij in specifiek dit dossier een prominente spreekbuis is?

Suggestieve docu en eenzijdige keuzes

Verder is er veel aan te merken op de gemaakte keuzes die hebben geleid tot een suggestieve, eenzijdige kijk, met als doel de kijker te overtuigen dat herinneringen aan satanisch ritueel misbruik (srm) zijn aangepraat door therapeuten en het vooral om een geloofsovertuiging gaat. De stelling dat het allemaal voortkomt uit één boek (Michelle Remembers) en via dat ene boek in de jaren tachtig naar Nederland is geïmporteerd is absurd. 

• Waarom heeft u Herry Vos van het Kenniscentrum TGG niet aan het woord gelaten, een psychotherapeut die veel kennis heeft over srm en met de behandeling van mensen met DIS (dissociatieve identiteits stoornis), die had toegezegd op persoonlijke titel wél voor de camera te willen verschijnen?
• Waarom toont u wél beelden van christelijke gemeenschappen, maar niet van bijvoorbeeld de Kerk van Satan opgericht door Anton LaVey, of de NXIVM sekte die hun seksslaven als een “offer” brandmerkte, wiens leiders Keith Raniere of Alison Mack in 2019 wegens mensenhandel en kindermisbruik zijn veroordeeld? Is dat geen forensisch bewijs?

• Waarom toont u wél beelden van de McMartin kleuterschool, maar laat u geen videofragment zien van uitspraken door Ted Gunderson, de FBI-directeur die onderzoek deed naar deze zaak en stelt dat er wel degelijk sprake was van srm?
• Waarom toont u niet de door de FBI vrijgegeven documenten, die aantonen dat er bij de McMartin Preschool wel degelijk sprake was van tunnels en handgeschilderde pentagrammen, bewijs dat de openbare aanklager weigerde in ontvangst te nemen?
• Waarom geen woord over de veroordelingen in het Verenigd Koninkrijk waarbij srm is vastgesteld?
• Waarom verwijst u niet naar het politie-onderzoek Operation Conifer in het Verenigd Koninkrijk, naar aanleiding van beschuldigingen van seksueel misbruik en srm door voormalig premier Edward Heath? Of de beschuldigingen van srm door parlementslid Cyril Smith? Zijn die claims ook overgewaaid uit de VS op basis van dat ene boek?
• Of de meer dan 500 misbruikclaims door Jimmy Savile waaronder srm en necrofilie (seks met doden), waarbij de arts dr. Sinason vaststelde dat de slachtoffers getekend waren voor het leven. Zijn dat bij alle 500 slachtoffers ook ingeprente herinneringen?

• Waarom geen (evt. openbare beelden van de) getuigenis van overlever Anneke Lucas, die naast haar herinneringen ook de littekens op haar lichaam als gevolg van srm kan tonen?
• Waarom toont u geen openbare beelden van de bekentenis van Ronald Bernard, die op video vertelde hoe hij door de Illuminati was gevraagd aan een kindoffer deel te nemen? 

• Waarom geen melding van de adrenochrome-industrie op basis van kinderbloed, een duivelse praktijk, die inmiddels goed gedocumenteerd is?
• Waarom zie ik geen punt van kritiek op de LEBZ en hun dubieuze rol, waardoor er in Nederland in de afgelopen decennia geen vervolgingen met betrekking tot srm zijn geweest?

Ik kan nog wel even doorgaan, maar wil het hierbij laten. Misschien heeft u deze, of andere te bedenken voorbeelden niet gebruikt, omdat dit niet past binnen de door u beoogde boodschap dat srm een geloof is? U suggereert in uw documentaire dat u heel uitgebreid onderzoek heeft gedaan, maar dat moest wel allemaal passen binnen de tunnelvisie dat het gaat om ingeprente herinneringen, theorieën of een geloof.

Het enige moment waarop die persoonlijk overtuiging even wankelde, was in uw gesprek met Yvonne van Riemsdijk. En ja, srm-overlevers zijn door ‘het netwerk’ vaak gedwongen om betrokken te zijn bij kindermoord, want slachtoffers worden tot daders gemaakt. Dat aspect alleen al toont aan hoe moeilijk en riskant het is voor overlevers om met hun misbruikverhaal naar buiten te treden.

Ik hoop dat u wilt reageren op bovenstaande vragen en punten van kritiek. Ik ben van plan om deze vragen en opmerkingen als open brief komende week op mijn website te plaatsen. Maar wellicht zie ik iets over het hoofd, of mis ik informatie, waardoor ik uw keuzes beter ga begrijpen. Laat het me weten. 

Het gaat hier immers om zeer ernstig georganiseerd kindermisbruik — en het bagateliseren, opzettelijk informatie weglaten of ontkennen, heeft ernstige gevolgen voor de slachtoffers.

Ella Ster