Is het mogelijk om een samenleving te creëren waarin alle grondstoffen worden gedeeld, mensen in overvloed leven in een hightech omgeving en toch volledig in harmonie met de natuur? Ja dat kan, volgens Jacque Fresco, oprichter van het Venus Project. Als ontwerper van de toekomst en sociaal wetenschapper heeft hij duizenden ideeën ontwikkeld hoe mensen op een andere en betere manier met elkaar kunnen leven. Een wereld zonder armoede, geweld en uitbuiting. Het is geen utopie, maar een zeer haalbaar plan. Reden om ons eens verder te verdiepen in het Venus Project.
Er is op aarde nog geen intelligent leven
Jacque Fresco: “Alleen wanneer wetenschap en technologie worden gebruikt in het belang van de mens en het milieu, in een wereld waarin alle grondstoffen van de planeet worden beheerd als gemeenschappelijk erfgoed dat aan alle mensen van de wereld toebehoort, kunnen we echt zeggen dat er intelligent leven op aarde is.” Binnen onze huidige ‘beschaving’, zijn we hiervan nog ver verwijderd. Er zijn grote verschillen in inkomen, er is armoede, geweld, er zijn oorlogen en de mensheid wordt onderdrukt. De economie is gebaseerd op uitbuiting en is vernietigend voor het milieu. “Een intelligente soort zou, als het probeerde het spel van Monetaire Winst te winnen, nooit zijn omgeving vernietigen,,” aldus Jacque Fresco, oprichter van het Venus Project.
Volgens Jacque Fresco kan er binnen relatief korte tijd een heel ander samenlevingsmodel worden opgebouwd. Een beschaving waarbij we wél op een intelligente manier omgaan met technologie, wetenschap en de natuur. Waarbij we niet alleen de grondstoffen delen, maar ook de opbrengsten uit de economie. Daardoor verdwijnt de motivatie voor geweld en oorlog. Nieuwe producten kunnen worden gemaakt voor het algemeen belang en niet vanuit een korte termijn winstoogmerk. In een dergelijk model zullen de mensen vanzelf een grotere betrokkenheid hebben. Het zal leiden tot een beschaafdere samenleving. Mensenrechten zijn dan niet langer meer wat regels op papier, maar worden geïntegreerd en geborgd in een gemeenschappelijke levenswijze. Een intelligente levenswijze!
Twee korte overzichtsfilmpjes over het Venus Project:
Wie was Jacque Fresco?
Industrieel ontwerper, architect, uitvinder en sociaal wetenschapper. Hij heeft een groot deel van zijn leven gewijd aan het herontwerpen van onze cultuur en leefomgeving. Hij pleitte onder andere voor een, op grondstoffen gebaseerde economie. Helaas zijn veel van zijn verstrekkende ontwerpen (nog) niet gerealiseerd.
Het Venus Project is rond 1975 gestart door Jacque Fresco en Roxanne Meadows in Venus, Florida in de Verenigde Staten. Het Venus Project is gebaseerd op het idee dat armoede wordt veroorzaakt door de verstikkende werking van de op hoge winsten gedreven systemen.
Het Venus Project onderzoekscentrum is een 85.000 m² project met diverse koepelvormige gebouwen die door Jacque zijn ontworpen. Hier wordt met behulp van schaalmodellen gewerkt aan boeken en films om de concepten en ontwerpen te visualiseren. Ook worden er lezingen gehouden.
In 2006 is de film Future by design uitgebracht, waarin het leven en werk van Jacque Fresco wordt beschreven. Het Venus Project is prominent aanwezig in de in 2008 gemaakte documentaire Zeitgeist als mogelijke oplossing voor de mondiale problemen. Naar aanleiding van de film is The Zeitgeist Movement opgericht om de overgang te steunen van een monetaire economie naar een resource-based economy.
Ontwerper van de toekomst, zijn tijd ver vooruit
Jacque was zijn tijd al ver vooruit. Vanaf zijn achtste, tekende hij al futuristische voertuigen en gebouwen. Veel van zijn plannen werden afgedaan als onrealistisch en men reageerde met: “dat zal in duizend jaar nog niet gebeuren.” Maar tientallen jaren later bleek regelmatig dat een deel van Jacque’s ideeën elders wél werd toegepast en het helemaal niet zo onrealistisch was.
Door zijn holistische benadering worden allerlei aspecten in het ontwerp geïntegreerd: de gewenste functionaliteit, de gewenste levenswijze, de beschikbare grondstoffen en ver uitgewerkte ideeën hoe een ontwerp kan worden gebouwd. Het is een veelomvattende en realistische zienswijze, maar het vereist dat we afscheid nemen van het monetaire systeem. Jacque is van mening dat geld (en met name het gebrek aan geld) en winstbejag vaak een reden zijn om onze dromen niet te realiseren.
Schaarste in geld betekent niet schaarste in grondstoffen
“De vraag is niet of er geld is om projecten te realiseren.” Dat is de verkeerde vraag, vindt Jacque. “De vraag is of er grondstoffen zijn om projecten te realiseren. En er zijn grondstoffen genoeg om voor iedereen een huis te bouwen, over de hele wereld ziekenhuizen te bouwen, over de hele wereld scholen te bouwen met de beste spullen en laboratoria om medisch onderzoek te doen. We hebben dat allemaal. Maar we zitten in een monetair systeem en dat systeem is gebaseerd op het maken van winst.”
Het maken van winst wordt gedreven door eigenbelang en het mechanisme van schaarste. Schaarste drijft de prijs op. In een dergelijk systeem zijn overvloed en duurzaamheid vijanden van schaarste en winst. In een winstgedreven systeem zal er daarom nooit overvloed zijn, want schaarste moet ofwel kunstmatig in stand worden gehouden, ofwel worden gecreëerd. Dat leidt tot ongelijkheid en gewelddadige conflicten, want mensen en landen vallen elkaar aan vanwege schaarse grondstoffen.
Waarom huidige systemen nooit zullen werken
Schaarste en hebzucht komen direct voort uit dit economische systeem. Het leidt tot allerlei ongewenst gedrag en uitsluiting van mensen. Daardoor zijn zaken zoals politie, gevangenissen en uitkeringen noodzakelijk. Roxanne Meadows (mede-oprichter van het Venus Project): “We hebben deze problemen altijd gehad omdat we altijd met schaarste, ruilhandel en monetaire systemen hebben geleefd.” Als je de oorzaken van sociaal ongewenst gedrag wegneemt, bestaat dit niet meer. Het Venus Project gaat over een herziening van onze cultuur en onze waardes. Deze moeten gerelateerd zijn aan de dragende capaciteit van de aarde, niet aan een of andere mening, politiek of religieus standpunt, aldus Jacque.
Binnen het huidige systeem profiteert een uiterst kleine groep van de opbrengst en het gaat gepaard met allerlei ongewenst gedrag. Jacque: “Mensen zijn geconditioneerd om de gevestigde cultuur te dienen. Wie doen dit? De instituten en het establishment. Ze geven ons een waardesysteem dat bestaande structuren ondersteunt.” Het leidt tot grote inkomensverschillen, crimineel gedrag en enorme milieuvervuiling. Niet bepaald kenmerken van een ‘beschaving’.
Het creëren van een échte beschaving
Jacque: “We spreken over beschaving alsof het een statische staat is. Er zijn nog geen beschaafde mensen, het is een proces dat voortdurend gaande is. (…) Als je een woord zoals ‘beschaving’ gebruikt, klinkt het alsof het iets is dat we hebben bereikt. Zolang er oorlogen, politie, gevangenissen en misdaad bestaan, bevinden we ons in een prematuur stadium van beschaving.” Jacque is ervan overtuigd dat als de omgeving verandert, het gedrag van mensen ook verandert. Door de omgeving en sociale structuren radicaal te veranderen, verdwijnt criminaliteit, hebzucht, oorlog, armoede en andere vormen van menselijk lijden.
We zijn, in zijn ogen, dusdanig geïndoctrineerd door de huidige maatschappij, dat het ons denken heeft beperkt. Het vereenzelvigen van nieuwe waardes en mogelijkheden zou daarom erg lang duren als de omgeving onveranderd blijft. De omgeving moet daarom eerst veranderen, vindt hij. Óf de toekomst anders vormgegeven moet worden is volgens Jacque Fresco geen vraag. We móeten wel, want anders zullen we elkaar en de planeet vernietigen. Het is de hoogste tijd om gezamenlijk een échte beschaving te creëren.
Hightech futurisme middenin de natuur
Zijn ontwerpen zijn een antwoord op bovenstaande uitdagingen. De innovatieve benadering leidt automatisch tot heel andere ontwerp-oplossingen. De ontwerpen van futuristische gebouwen, steden en transportsystemen doen denken aan een buitenaardse beschaving op een andere planeet. Maar de naam of de ontwerpen hebben niks te maken met de planeet Venus of welke buitenaardse beschaving dan ook. Het zijn ruimdenkende ontwerpen voor aardse problemen. Een deel van Jacque’s ideeën zijn gerealiseerd in het Venus Project Research Center op een stuk land vlakbij de vrijstaat Venus in Florida. Daar zijn ook de maquettes en animaties gemaakt. De combinatie van de futuristische gebouwen in een uiterst groene, tropische omgeving creëert een waar paradijs om in te wonen.
Jacque en Roxanne zijn ervan overtuigd dat dit binnen het bereik van alle mensen ligt. Jacque’s ontwerpen kunnen voor relatief weinig geld en met weinig grondstoffen en inspanning worden gerealiseerd. Een gigantische 3D-printer produceert de componenten op maat. Reuzenrobots zijn onderdeel van de constructie zelf en bouwen de rest van de constructie. Jacque noemt dit zelfmonterende structuren. Deze robots plaatsen 90% van de prefab elementen in de juiste positie. Machines vervangen zwaar, repeterend en geestdodend werk. Zo kunnen mensen vrij zijn om zich elders te ontplooien.
Technologie ten dienste van de mens
Zijn ontwerpen beperken zich niet tot een enkel gebouw of transportsysteem, want hij denkt in holistische systemen zoals een hele stad of een netwerk van steden. Over zijn ontwerp van de stad in de toekomst zegt hij: “Het betekent niet dat we alle problemen kunnen oplossen, maar we kunnen een veel beter systeem ontwerpen waarvan alle mensen kunnen profiteren.”
In zijn ontwerpen zijn de nieuwste technologieën geïntegreerd. Roxanne: “Het idee van technologie is om een hogere levenstandaard te bereiken. Technologie heeft geen waarde, tenzij deze de levens van mensen verbetert. Mensen zijn tegenwoordig bang voor wetenschap en technologie, want het wordt nu ontzettend misbruikt. Maar het is niet de wetenschap of technologie waarmee we voorzichtig moeten zijn, maar het gebruik en mogelijk misbruik ervan. Je kunt een raket de ruimte in schieten om deep space te onderzoeken, of je kunt het gebruiken als bom om een ander land mee te vernietigen.
Een nieuwe paradijselijke wereld creëren
Steeds meer mensen realiseren zich dat het huidige, economische en samenlevingsmodel niet langer houdbaar is. Het dwingt mensen om na te denken hoe het anders kan en hoe we de ideale wereld kunnen creëren. Door radicaal afscheid te nemen van een vernietigend en oneerlijk systeem, ontstaat ruimte voor iets veel beters. Het Venus Project biedt een scala aan ideeën waarbij ook een radicale verandering binnen handbereik ligt.
Jacque Fresco is op 18 mei 2017 overleden. Hij werd 101 jaar oud. Zijn partner Roxanne Meadows en mede-oprichter van het Venus Project, zet zich in om Jacque’s gedachtegoed en nalatenschap te blijven delen. Ze schrijft in een brief na zijn overlijden: “Het Venus Project zal doorgaan met onze doelen en voorstellen, en zoals Jacque en ik altijd zeggen: “Als je een betere wereld wilt, moet je er naartoe werken. Als je niks doet, zal er niks gebeuren.” Jacque Fresco was een enorme inspirator voor andere ontwerpers en sociale wetenschappers. Hopelijk zullen veel van zijn ideeën en ontwerpen in de nabije toekomst worden gerealiseerd.
Ella Ster* | bron: ellaster.nl
Artikelen door mij geschreven mogen alleen 1:1 elders gepubliceerd worden mits de auteur Ella Ster* duidelijk bovenaan of onderaan het artikel staat vermeld. Daarnaast moet er onderaan de vermelding staan: “Bron: www.ellaster.nl”
Meer informatie:
> The Venus Project: beyond politics, poverty and war
Ontdek meer van Ellaster
Abonneer je om de nieuwste berichten naar je e-mail te laten verzenden.
