We leven momenteel in een wegwerpmaatschappij. Producten worden opzettelijk zo gemaakt dat de levensduur beperkt is, zodat consumenten gedwongen worden om regelmatig producten te vervangen.Er zijn bijvoorbeeld gloeilampen die al honderd jaar onafgebroken branden. Om te zorgen dat consumenten vaker een nieuwe gloeilamp moeten kopen is er in 1925 door de gloeilampenindustrie een geheim kartel opgericht die besloten had om het aantal ‘brand-uren’ van de gloeilamp drastisch te beperken. Dit economisch model is nu de basis van veel industriële producten.
De gevolgen zijn dat veel producten niet duurzaam zijn, er een enorme afvalberg ontstaat en eenmalige grondstoffen maar eenmalig benut kunnen worden. Tegelijkertijd worden de gevolgen van de vervuiling en uitputting van grondstoffen op het bordje van de consument gelegd. Door het betalen van CO2-belasting, ecobelasting, hogere energieprijzen, gedwongen consumptie, enz.
Archtect Thomas Rau vond dat dit anders zou moeten zijn. Hij bedacht een economisch model waarbij consumenten niet zozeer producten afnemen, maar diensten. Een architect koopt bijvoorbeeld geen lampen, maar huurt licht. Of een consument koopt geen koelkast maar huurt koeling. Dat een fabrikant daar een koelkast voor nodig heeft is zijn probleem. Ook is het voor de consument niet relevant dat hij daar stroom voor nodig heeft. In dat systeem heeft de fabrikant er namelijk baat bij om het product zo duurzaam en degelijk mogelijk te maken én tevens zo energiezuinig als maar mogelijk is. Een enorme paradigma verandering, waarbij de fabrikant plotseling verantwoordelijk is voor de ecologische aspecten van zijn producten en de consumenten betere producten krijgt. Een win-win situatie.
Maar Thomas Rau gaat nog verder. Hij wil ook dat producten remontabel zijn. Elk onderdeeltje moet losgekoppeld, vervangen en hergebruikt kunnen worden. Zo is de levensduur niet afhankelijk van het stukgaan van een klein onderdeel terwijl de rest van het product nog prima werkt.
Wat leuk is aan de uitzending van Tegenlicht is dat Thomas Rau zijn inspiratie haalt uit allerlei aspecten die ogenschijnlijk niets met het onderwerp te maken hebben: de ruimtevaart, de kermis, historische architectuur en de beeldende kunst. Juist door in de volledige breedte én vanuit een ander perspectief naar de zaken te kijken komt men op verfrissende ideeën.
Deze documentaire heeft een aantal markante en ontroerende fragmenten waar ik kippenvel van kreeg. Het is zeer inspirerend en laat zien dat het veranderen van de structuur en de manier waarop we de wereld organiseren, kan leiden tot een betere en duurzame toekomst.
Kijk naar de uitzending ‘Het einde van bezit’ van Tegenlicht
