Uit een rapport van het ministerie van Onderwijs in Ierland is gebleken dat in het land tussen de jaren 1960 en 1990 mogelijk meer dan 15.000 jongens seksueel misbruikt zijn op scholen. De Ierse regering heeft na dit schokkende document een onderzoekscommissie ingesteld om het verzwegen misbruik nader te onderzoeken. Slachtoffers spraken over een “pedofielenbende” en “een georkestreerde machine die al jarenlang draaide en nog steeds draait”.
Duizenden kinderen in Ierland zijn tussen de jaren ’60 en ’90 seksueel misbruikt op religieuze scholen, zo blijkt uit een verkennend rapport van het ministerie van Onderwijs in Ierland, waarin wordt vermeld dat dit misbruik tientallen jaren is verzwegen, genegeerd of in de doofpot gestopt. Norma Foley, de Ierse minister van Onderwijs, publiceerde in juni het Verslag van het verkennend onderzoek naar seksueel misbruik in het verleden op dag- en kostscholen van religieuze ordes.
In de 700 pagina’s staat onder andere vermeld dat 2400 kinderen, een meerderheid jongens, in een periode van dertig jaar slachtoffer zijn geweest van seksueel geweld op ruim 300 scholen. Er worden 884 misbruikers genoemd, van wie 400 inmiddels zijn overleden. “De omvang en horror van wat mensen in hun interviews beschreven is schokkend en de blijvende impact op het leven van deze overlevenden kan niet worden overschat”, aldus Foley.
Uit de getuigenissen blijkt dat de misdaden, die op (kost)scholen en campussen werden gepleegd, lange tijd zijn verzwegen door de schoolleiding, de Ierse nationale politie (Gardaí) en het ministerie van Onderwijs. In Ierland wordt vermoed dat de onthullingen slechts het topje van de ijsberg zijn, aangezien uit data van het Ierse Bureau voor Statistiek (CSO) blijkt dat 30.000 kinderen (van wie 15.300 jongens) in dezelfde periode op school zijn misbruikt. De minister van Onderwijs heeft aangekondigd in september te starten met een nieuw grootschalig onderzoek naar het misbruik op Ierse scholen.
Blackrock College in Dublin
Het afgeronde verkennende onderzoek, uitgevoerd door advocaat Mary O’Toole, startte vorig jaar maart na onthullingen over seksueel misbruik op het katholieke Blackrock College in Dublin. Oud-leerling Mark Ryan vertelde in de documentaire Blackrock Boys (in 2022 uitgezonden op Ierse zender RTÉ One), hoe hij en zijn broer op de campus door priesters zijn misbruikt. Al snel volgden honderden mannen met soortgelijke claims op religieuze scholen in Ierland.
Vijf dagen na de uitzending vertelde Ryan aan The Irish Times dat hij “totaal geschokt was door de cijfers”. Hij vroeg zich af “waarom het Ierse volk deze gruweldaden door de vingers heeft gezien”. Hij spoorde de regering aan snel tot onderzoek over te gaan. “Ik zou het graag gepubliceerd zien voordat ik sterf!” Het onderzoek kwam er, maar Ryan stierf onverwacht op 62-jarige leeftijd, voor de publicatie van het rapport.
Afdekken en stilzwijgen
Het grootschalige misbruik kon plaatsvinden in een sfeer van schijnheiligheid. In het document staat dat religieuze organisaties met misleidende namen zoals de ‘Christelijke Broeders’, de ‘Paters Heilige Geest’ (nu bekend als Spiritanisten), de ‘Broeders van Liefde’ en de Jezuïeten christelijke termen gebruikten als dekmantel voor hun duivelse daden. Sommige slachtoffers vertelden dat ze seksueel waren misbruikt in het bijzijn van andere kinderen of volwassenen, anderen meldden dat het misbruik plaatsvond met een leraar, priester of religieuze broeder, ander schoolpersoneel of een bezoeker van hun school.
“Hij opende de deur, zag het misbruik, zelfs verkrachting, en sloot de deur weer.”
slachtoffer
Vaak wisten meerdere personeelsleden of het schoolhoofd ervan, maar die deden niets of waren zelf betrokken. “Hij opende de deur, zag het misbruik, zelfs verkrachting, en sloot de deur weer”, vertelde een slachtoffer over het schoolhoofd. Eén slachtoffer herinnerde zich dat een personeelslid van de school “gniffelde” toen hij naar het kantoor van een broeder werd geleid. “Dat is het bizarre”, vertelde de deelnemer aan het onderzoek. “Het was niet eens clandestien.”
Pedofielenbende
Veel slachtoffers spraken van “een pedofielenetwerk” dat op hun school actief was. Een van hen zei: “Het was heel duidelijk dat er een samenzwering gaande was. Er waren twaalf priesters aanwezig en negen daarvan waren pedofielen. Drie van hen waren één keer samen en ook apart bij mij betrokken.” Een ander slachtoffer beschreef de school als een “pedofielenbende” en “een georkestreerde machine die jarenlang draaide en nog steeds draait”.
“Een georkestreerde machine die jarenlang draaide en nog steeds draait.”
slachtoffer
Anderen beweerden dat ze het misbruik hadden aangekaart bij de schoolleiding, maar dat er niets werd gedaan. Slachtoffers vertelden: “We werden als snoepjes uitgedeeld, dat gebeurt niet in een omgeving waar ze kunnen zeggen dat ze van niets wisten.” Een ander verklaarde: “Ik ging naar de directeur en vertelde hem wat er was gebeurd. Hij vroeg of ik in de war was omdat de dader sympathiek tegen me deed.”
“We werden als snoepjes uitgedeeld, dat gebeurt niet in een omgeving waar ze kunnen zeggen dat ze van niets wisten.”
slachtoffer
De daders hadden het vaak gemunt op kwetsbare kinderen in het speciaal onderwijs, hele jonge kinderen, of kinderen uit gebroken gezinnen. Een slachtoffer zei: “De misbruikers kozen kinderen uit die misschien niet in staat waren het misbruik te melden”. Een ander vertelde: “De Broeder in school zou me nooit misbruikt hebben als hij wist dat ik een familie had waarmee ik kon praten. Hij ging nooit naar mensen uit betere gezinnen. Ik kon niets doen.”
Politie medeplichtig
Een aanzienlijk aantal slachtoffers vertelde dat het seksueel misbruik stelselmatig was, terwijl anderen zeiden dat het willekeurig gebeurde, of na een periode van grooming (voorbereiding – red.) en dat het vaak gepaard ging met geweld. Ze beschreven fysiek geweld, waarbij ze werden uitgekleed, verkracht en gedrogeerd in een sfeer van terreur en stilte.
Dat het misbruik zo lang verzwegen is, komt mogelijk doordat de Ierse nationale politie “sterke banden” had met de religieuze orde. Zo sprak een deelnemer aan het onderzoek over de “invloed van Ordes” en een misbruiker “die door de politie in een hotelkamer was betrapt met een 10-jarig kind, maar werd vrijgelaten vanwege de plek waar hij werkte”, staat in het rapport.
Breder onderzoek
Minister Foley heeft direct gehoor gegeven aan de aanbeveling van de verkenningscommissie, een breder onderzoek in te stellen dat verder reikt dan alleen de religieuze instellingen. Foley vertelde “dat het misbruik levenslange gevolgen had voor slachtoffers, dat het hun schoolprestaties beïnvloedde, geestelijke problemen veroorzaakte en dat het vaak leidde tot alcohol- en drugsgebruik”. Het ministerie van Onderwijs overweegt anno 2024 dan ook een financiële schadeloosstellingsregeling voor slachtoffers, al kunnen de kosten oplopen in de miljarden euro’s.
“Ik wil dat dit soort ordes failliet gaat. Ik wil dat de Paters Heilige Geest, die honderden miljoenen aan bezittingen hebben, failliet gaan. Ze kunnen elk advocatenkantoor in het land in de arm nemen om zichzelf te beschermen. Ik wil ze die bezittingen zien verliezen.”
Fergus Finlay
De belangenorganisatie Restore Together voor overlevenden van seksueel misbruik op Spiritiaanse scholen vreest dat het nieuwe onderzoek vertragend zal werken op de uitvoer van herstel- en hulpprogramma’s. Fergus Finlay van liefdadigheidsinstelling Barnardos, stelt dat de religieuze ordes in Ierland veel macht en bezit hebben. “Ik wil dat dit soort ordes failliet gaat. Ik wil dat de Paters Heilige Geest, die honderden miljoenen aan bezittingen hebben, failliet gaan.
Ze kunnen elk advocatenkantoor in het land in de arm nemen om zichzelf te beschermen. Ik wil ze die bezittingen zien verliezen. Ze kunnen terugkeren naar de gelofte van armoede die ze geacht worden af te leggen. En ik wil dat die bezittingen verdeeld worden onder de overlevenden. Ik weet dat dit in Ierland nooit zal gebeuren.” Het nieuwe onderzoek noemt hij niettemin “een eerbetoon aan de moed van de overlevenden … wier moed en dapperheid zowel hartverscheurend als vernederend is.”
Seksueel misbruik op Nederlandse scholen en in de katholieke kerk
Eind 2011 presenteerde de commissie-Deetman haar rapport over seksueel misbruik in de katholieke kerk in Nederland tussen 1945 en 2010, na tweeduizend binnengekomen meldingen. Daaruit bleek dat zowel nonnen als priesters zich veelvuldig schuldig hadden gemaakt aan geweld en seksueel misbruik van kinderen. Het misbruik vond plaats in katholieke internaten, kindertehuizen, kostscholen en weeshuizen. De problematiek van seksueel misbruik was bekend binnen de ordes en bisdommen van de rooms-katholieke kerk, maar er werd tegen de wantoestanden niet opgetreden.
In 2023 verscheen het rapport Seksueel grensoverschrijdend gedrag in het onderwijs, op basis van zo’n tweehonderd meldingen van seksuele intimidatie en seksueel misbruik door gezagsdragers in primair en voortgezet onderwijs in 2020-2021. Het onderzoek bestrijkt een periode van 2017-2021 en brengt incidenteel misbruik door zowel leerkrachten als leerlingen aan het licht.
In de jaren ’80-’90 verschenen meerdere schandalen in de media naar aanleiding van claims over georganiseerd seksueel misbruik op Nederlandse scholen, waarbij de schoolleiding en meerdere leerkrachten betrokken zouden zijn. Het ging om misbruik in Sexbierum (Friesland), waarvoor het voormalig schoolhoofd is veroordeeld. Ook over het vermeend misbruik op scholen in Emmer-Compascuum (Drenthe) en Oirsbeek (Limburg) kregen aandacht in de media. Tientallen kinderen maakten meldingen van verkrachtingen, de productie van kinderporno en satanisch ritueel misbruik.
Uiteindelijk verdwenen deze zaken in de doofpot, want het zou niet hebben plaatsgevonden. Ouders die volhardden dat het misbruik wél was gebeurd en het OM aanspoorden de zaak wel te onderzoeken, zijn uiteindelijk zelf vervolgd wegens smaad. Ondanks dat in beide zaken kinderpornobeelden uit de Zandvoortzaak waren opgedoken waarop kinderen van die school herkend waren, zijn de misbruikclaims afgedaan als ‘massa-hysterie’.
Ella Ster | ellaster.nl
Ontdek meer van Ellaster
Abonneer je om de nieuwste berichten naar je e-mail te laten verzenden.
